Uluslararası ticarete konu mal gönderimlerinde en yaygın kullanılan yöntem karayolu taşımacılığıdır. Uluslararası ticarette birçok ülke arasında taşımacılık yapılması ve her ülkenin mevzuatının faklı olması nedeniyle, taşıma hukuku ile ilgili düzenlemeler uluslararası sözleşmelerle yapılmış olup; kara taşımacılığı yönünden, Türkiye’nin de taraf olduğu CMR Konvansiyonu uygulanmaktadır.
Taşıyıcı, taşımaya konu malı, taşıma sözleşmesi ve senedine uygun şekilde, belirlenen sürede, gerekli dikkat ve özeni göstererek, eksiksiz ve hasarsız olarak, gönderilenin adresine ulaştırmakla ve teslim etmekle yükümlüdür. Ancak bazen çeşitli sebeplerle taşınan malın kısmen veya tamamen zayi olması ya da hasara uğraması söz konusu olabilmektedir.
CMR Konvansiyonu’nda, bu haller için taşıtanın talep hakları ve taşıyıcının sorumluluk esasları düzenlenmiştir.
Düzenlemeye göre; malın kısmen veya tamamen zayi olması ya da hasara uğraması halinde, taşıyıcının sorumlu olduğu miktar, malın zayi olan ya da hasara uğrayan kısmının brüt ağırlığının kilogramı başına 8,33 SDR ile sınırlıdır. Diğer yandan, taşıyıcı, tam ziya veya hasar halinde taşıma ücretinin tamamını; kısmi ziya veya hasar halinde ise taşıma ücretinin buna oranlı kısmını taşıtana iade etmekle yükümlüdür.
‘SDR’ ‘Özel Çekme Hakkı’ denilen ve çeşitli hesaplamalarda kullanılan bir kur çeşidi olup, döviz gibi zamanla artmakta veya azalmaktadır. Halihazırda 1 SDR = 45,69 TL’ye denk gelmekte olup; taşıyıcının sorumluluk miktarı da güncel kura göre belirlenmektedir.
Malın zayi olan ya da hasara uğrayan kısmının gerçek değeri, brüt kilogramı başına 8,33 SDR olarak hesaplanan sorumluluk miktarından fazla dahi olsa; taşıyıcı, azami olarak SDR hesabındaki miktarla sorumlu tutulabilmektedir.
Taşıyıcının, malın kısmen veya tamamen zayi olmasına ya da hasara uğramasına kasten veya ağır kusurla sebep olması halinde, sınırlı sorumluluk düzenlemesinden yararlanma imkanı bulunmamakta olup; bu durumda taşıtanın gerçek zararını talep etme hakkı bulunmaktadır.
Diğer yandan, taşıyıcının, oluşan ziya veya hasarda hiçbir şekilde kusurunun bulunmadığını, gerekli dikkat ve özeni gösterdiğini ve ziya veya hasarın önleme imkanı bulunmayan mücbir sebepten kaynaklandığını ispat etmesi halinde ise; herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Yine, taşıyıcının, oluşan ziya veya hasarın, taşıtanın hatasından kusurundan veya taşıtanın verdiği talimattaki eksiklikten ya da taşınan mala özgü bir durumdan kaynaklandığını ispat etmesi halinde de herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Ayrıca, taşıyıcı; tam ziya veya hasar halinde taşıma ücretinin tamamını, kısmi ziya veya hasar halinde ise taşıma ücretinin buna oranlı kısmını taşıtana iade etmekle yükümlüdür.
Bu hususta veya başkaca hukuki konularda danışmanlık ve avukatlık hizmeti için, büromuzla irtibata geçebilirsiniz.
