İş Kanunu’nda; deneme süresi de dahil olmak üzere işe başladığı tarihten itibaren 1 yıl hizmet süresini dolduran işçilerin, yıllık ücretli izin hakkının bulunduğu öngörülmüş ve izin süreleri ile kullanımına ilişkin şartlar düzenlenmiştir.

Yasal düzenlemeye göre; 1 yıldan 5 yıla kadar hizmet süresi olan işçilerin 14, 5 yıldan 15 yıla kadar hizmet süresi olan işçilerin 20 gün, 15 yıl ve daha fazla hizmet süresi olan işçilerin ise 26 gün yıllık ücretli izin hakkı bulunmaktadır. Yer altı işlerinde çalışan işçiler yönünden, bu süreler, 4’er gün eklenerek uygulanmaktadır. 18 yaşındaki veya daha küçük işçiler ile 50 yaşındaki veya daha büyük yaştaki işçiler yönünden ise yıllık ücretli izin süresi en az 20 gün olarak uygulanmaktadır. Bu süreler yasal düzenlemede asgari olarak belirlenmiş olup, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile arttırılması mümkündür.

İşçinin, işverenin farklı işyerlerinde çalışmış olması halinde, yıllık ücretli izin hakkının belirlenmesinde işyerlerindeki toplam hizmet süresi dikkate alınması gerekmektedir.

İşçinin; iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle çalışamadığı süreler, kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalışmadığı süreler, hafta tatili, ulusal bayram, dini bayram ve genel tatil süreleri, işveren tarafından yıl içinde işçiye verilen ücretli veya ücretsiz izin süreleri, hastalık veya dinlenme izni sürelerinin yıllık ücretli izin hakkından mahsup edilmesi mümkün değildir. Ayrıca, yıllık ücretli izninin kullanıldığı sürenin içine denk gelen hafta tatili, ulusal bayram, dini bayram ve genel tatil günleri yıllık ücretli izin süresinden sayılmamakta olup; sürenin sonuna bu günler kadar ekleme yapılması gerekmektedir.

Yıllık ücretli izin hakkının, hak kazanıldığı hizmet yılını takip eden hizmet yılı içerisinde kullandırılması gerekmektedir. İşçinin, izin kullanmak istediği zamandan en geç 1 ay önce işverene bildirimde bulunması gerekmektedir. İşveren, işçinin talep ettiği zamanda izin kullandırmak zorunda olmayıp; işin gereklerine, diğer işçilerin izin kullanma zamanlarına ve işyerinde işçilerin sırayla veya nöbetleşe izin kullanma ihtiyacına göre izin zamanını belirlenmesi mümkündür. Ayrıca, işverenin, Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki dönemde, işçilerin tamamını veya bir kısmını toplu olarak yıllık ücretli izne çıkarması da mümkündür.

İşçinin talebi halinde ve yıllık ücretli izin süresini işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçireceğini belgelendirmesi şartıyla; işverence, yolda geçecek süreler için 4 güne kadar ücretsiz izin verme zorunluluğu bulunmaktadır.

Yıllık ücretli iznin tek seferde toplu şekilde kullandırılması esas olup; işçinin kabul etmesi halinde ise, bir bölümü 10 günden az olmamak kaydıyla bölümler halinde kullanılması mümkündür.

İşverenin, yıllık ücretli izne ayrılan işçiye, ücretinin izin süresine ilişkin kısmını, izin süresi başlamadan önce peşin olarak ödeme zorunluluğu bulunmaktadır.

Yıllık ücretli iznin yasal düzenlemeye uygun şekilde kullandırılmaması, işçi yönünden iş akdini haklı nedenle derhal feshetme sebebi oluşturmaktadır.

İşçinin yıllık ücretli izni kendi talebiyle veya herhangi bir gerekçeyle hiç kullanmaması veya eksik kullanması halinde, bu durum haktan tamamen veya kısmen feragat anlamına gelmemekte olup; kalan izin süreleri bir sonraki izin dönemine aktarılmaktadır.

Ayrıca, bazen uygulamada karşılaşılan, işçinin yıllık ücretli izin hakkını kullanmayıp bunun yerine işverenden ücret alması durumu da yasal düzenlemeye göre yasaktır.

Diğer yandan, yıllık ücretli izne ayrılan işçinin, bu süreçte başka bir işte çalışması da yasak olup; bunun tespiti halinde, işverenin, işçiden, izin dönemine ilişkin ücretin iadesini talep hakkı bulunmaktadır.

İşveren, işçilerin yıllık ücretli izin kullanımına ilişkin kayıt belgesi veya defter tutma zorunluluğu da bulunmakta olup; muhtemel davalarda ispat yükünün işverende olması nedeniyle bu kayıtların düzenli ve eksiksiz şekilde tutulması, ayrıca işçilerden de imza alınması önem arz etmektedir.

İşçinin iş akdinin herhangi bir nedenle sona ermesi ve hizmet süresi boyunca yıllık ücretli izin haklarını eksiksiz şekilde kullanmamış olması halinde; kullanılmayan izin sürelerine karşılık gelen ücretin işçiye ödenmesi gerekmektedir.

Bu hususta veya başkaca hukuki konularda danışmanlık ve avukatlık hizmeti için, büromuzla irtibata geçebilirsiniz.